วัคซีนป้องกันตับอักเสบบี

เชื้อไวรัสตับอักเสบ B สามารถทำให้เกิดโรคที่ร้ายแรงแก่ผู้ได้รับเชื้อดังต่อไปนี้

• ระยะเฉียบพลัน [ Acute ] อาจทำให้เกิดตับอักเสบ  เบื่ออาหาร ท้องร่วงและอาเจียน อ่อนเพลียไม่มีแรง ตัวเหลืองตาเหลือง ปวดกระเพาะปวดกล้ามเนื้อและข้อ

• ระยะเรื้อรัง [Chronic ] อาจทำให้เกิดตับแข็ง มะเร็งตับ เสียชีวิต วัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบ B สามารถป้องกันตับอักเสบจากไวรัสตับอักเสบชนิด B

ไวรัสตับอักเสบ B แพร่กระจายได้อย่างไร

 ไวรัสตับอักเสบสามารถติดต่อโดย จากแม่ไปลูกขณะคลอด มีเพศสัมพันธ์กับคนที่มีเชื้อ ใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน ถูกเข็มตำ ใช้เครื่องใช้ส่วนตัวร่วมกันเช่นมีดโกนหนวด แปรงสีฟัน ผู้ป่วย 1/3 ไม่สามารถหาสาเหตุว่าเกิดการติดเชื้อจากไหน

บุคคลใดบ้างที่ต้องได้รับวัคซีน 

• ใช้กระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันต่อไวรัสตับอักเสบ บี สำหรับคนทุกกลุ่มอายุ

• ใช้สำหรับฉีดสร้างภูมิในกลุ่มคนที่มีอัตราการติดเชื้อสูง เช่น แพทย์ พยาบาล ทันตแพทย์ พยาบาล

• ใช้กระตุ้นให้เกิดภูมิในกลุ่มที่มีโอกาสติดเชื้อสูง เช่นผู้ป่วยโรคไตที่ต้องฟอกเลือด ผู้ที่ต้องได้รับการถ่ายเลือดบ่อย

ดังนั้นเด็กและผู้ใหญ่ทุกคนที่ไม่มีหลักฐานของการติดเชื้อหรือได้รับวัคซีนมาก่อนควรจะได้รับวัคซีนนี้

ไม่แนะนำให้ตรวจหาภูมิหลังจากการได้วัคซีนครบ[anti-HBs antibody] และไม่แนะนำให้ฉีดกระตุ้นซ้ำหลังได้วัคซีนครบแม้ว่าจะตรวจพบระดับภูมิต่ำลง

แนวทางปฏิบัติสำหรับกลุ่มเสี่ยง

คือคนมี่ไม่มีภูมิ ไม่เคยได้วัคซีนมาก่อน สัมผัสทางเพศหรือเลือดที่มี HBsAg หรือ HBeAg เป็นบวกแนะนำให้ hepatitis immune globuline ร่วมกับวัคซีน

บุคคลใดไม่ควรให้วัคซีน

• แพ้ yeast

• แพ้วัคซีน

• ยังไม่หายจากการป่วยเฉียบพลัน

• บุคคลที่ตั้งครรภ์

• บุคคลที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง

วัคซีนนี้ทำให้เกิดอาการแพ้อย่างไรบ้าง

ส่วนใหญ่ไม่เกิดอาการแพ้ อาจจะเกิดอาการแสบคอหรือมีไข้ซึ่งจะหายไป1-2วันหลังฉีด อาการแพ้อย่างรุนแรงอาจพบมีไข้สูง สับสน หายใจลำบากมีเสียงดังหวีด หัวใจเต้นเร็วถ้าหากเกิดอาการดังกล่าวให้รีบพบแพทย์

จะให้วัคซีนอย่างไร

ถ้าลืมฉีดให้รีบฉีดทันที่โดยไม่ต้องเริ่มใหม่

ปฏิกิริยาระหว่ายา

ผู้ที่ได้รับยากดภูมิคุ้มกัน ควรจะได้รับปริมาณวัคซีนมากกว่าคนปกติเพื่อให้มีปริมาณมากพอที่จะกระตุ้นให้เกิดภูมิ โดยอาจจะต้องได้รับเพิ่มอีกหนึ่งเข็มเอนที่สองหลังจากเข็มแรก

ภูมิจะป้องกันโรคได้เมื่อไร และอยู่ได้นานแค่ไหน

หลังจากฉีดเข้ากล้าม 2 สัปดาห์จะตรวจพบภูมิคุ้มกันในกระแสเลือด และจะคงอยู่ได้นานอย่างน้อย 3 ปี ดังนั้นวัคซีนนี้จะป้องกันโรคได้หลังฉีด 10 วัน

 Recombinant DNA Hepatitis B vaccine

เป็นวัคซีนที่เตรียมได้จากการที่ตัดเอา DNA ที่ควบคุมการสร้างเฉพาะส่วนผิวของเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี แล้วนำ DNA ดังกล่าวใส่ในเชื้อแบคทีเรีย หรือยีสต์เพื่อให้เซลล์แบ่งตัว หลังจากนั้นจึงต่อเอา HBsAg ที่บริสุทธิ์ออกมาเป็นวัคซีน

ข้อบ่งชี้ในการใช้ยา

1. ใช้ฉีดในบุคคลที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้แก่

• บุคคลากรทางการแพทย์ทุกสาขาได้แก่ แพทย์ พยาบาล ทันต์แพทย์ เจ้าหน้าที่ห้องปฏิบัติการ

• เด็กแรกเกิดที่พบเชื้อ HBsAg ในเลือด

• ผู้ป่วยที่ต้องได้รับการถ่ายเลือดบ่อยๆ

• ผู้ที่ใกล้ชิดกับคนที่มีเชื้อ HBsAg อยู่ในเลือดอยู่ตลอดเวลา

• ผู้ที่เสี่ยงต่อโรคเนื่องจากปัจจัยเสี่ยงทางพฤติกรรมทางเพศ เช่นโสเภณี รักร่วมเพศ

• ผู้ที่ติดยาเสพติดชนิดฉีด

• ผู้ที่จะเดินทางไปยังประเทศที่มีความชุกชุมของโรคสูง

2. ใช้ฉีดเพื่อกระตุ้นซ้ำภายหลังจากได้รับวัคซีนฉีดครบตามกำหนด

3. ใช้ฉีดเพื่อลดความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งตับและไวรัสตับอักเสบ ดี

ขนาดและวิธีใช้

ข้อควรระวังและข้อห้ามใช้

1. ไม่ควรฉีดในรายที่ไวต่อส่วนประกอบของวัคซีน เช่นแพ้ยีสต์
2. ควรจะเลื่อนการฉีดในกรณีที่มีไข้สูง
3. ไม่ควรฉีดในหญิงมีครรภ์
4. ผู้ที่ได้รับการติดเชื้อมาก่อน การฉีดวัคซีนจะไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี
5. ผู้ที่เป็นโรคไตหรือภูมิไม่ดี ภูมิที่สร้างอาจจะสูงไม่พอ ต้องได้รับการฉีดวัคซีนเพิ่ม
6. ควรเตรียมยา adrenalin เพื่อผู้ป่วยแพ้วัคซีน

ผลข้างเคียงของยา

เหมือนกับการฉีดวัคซีนชนิดอื่นคือมีอาการ ปวด บวม แดง บริเวณที่ฉีดซึ่งมีอาการไม่มากและหายเองได้ใน 2-5 วัน

ปฏิกิริยาระหว่างยา

สามารถฉีดร่วมกับวัคซีนชนิดอื่นได้ และฉีดร่วมกับภูมิ Heppatitis B immunoglobulin ได้แต่ต้องฉีดคนละข้าง

บทความจากSiamhealth