วัคซีนป้องกันตับอักเสบบี
เชื้อไวรัสตับอักเสบ B สามารถทำให้เกิดโรคที่ร้ายแรงแก่ผู้ได้รับเชื้อดังต่อไปนี้
ระยะเฉียบพลัน [ Acute ] อาจทำให้เกิดตับอักเสบ เบื่ออาหาร ท้องร่วงและอาเจียน อ่อนเพลียไม่มีแรง ตัวเหลืองตาเหลือง ปวดกระเพาะปวดกล้ามเนื้อและข้อ
ระยะเรื้อรัง [Chronic ] อาจทำให้เกิดตับแข็ง มะเร็งตับ เสียชีวิต วัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบ B สามารถป้องกันตับอักเสบจากไวรัสตับอักเสบชนิด B
ไวรัสตับอักเสบ B แพร่กระจายได้อย่างไร
ไวรัสตับอักเสบสามารถติดต่อโดย จากแม่ไปลูกขณะคลอด มีเพศสัมพันธ์กับคนที่มีเชื้อ ใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน ถูกเข็มตำ ใช้เครื่องใช้ส่วนตัวร่วมกันเช่นมีดโกนหนวด แปรงสีฟัน ผู้ป่วย 1/3 ไม่สามารถหาสาเหตุว่าเกิดการติดเชื้อจากไหน
บุคคลใดบ้างที่ต้องได้รับวัคซีน
- ใช้กระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันต่อไวรัสตับอักเสบ บี สำหรับคนทุกกลุ่มอายุ
- ใช้สำหรับฉีดสร้างภูมิในกลุ่มคนที่มีอัตราการติดเชื้อสูง เช่น แพทย์ พยาบาล ทันตแพทย์ พยาบาล
- ใช้กระตุ้นให้เกิดภูมิในกลุ่มที่มีโอกาสติดเชื้อสูง เช่นผู้ป่วยโรคไตที่ต้องฟอกเลือด ผู้ที่ต้องได้รับการถ่ายเลือดบ่อย
ดังนั้นเด็กและผู้ใหญ่ทุกคนที่ไม่มีหลักฐานของการติดเชื้อหรือได้รับวัคซีนมาก่อนควรจะได้รับวัคซีนนี้
ไม่แนะนำให้ตรวจหาภูมิหลังจากการได้วัคซีนครบ[anti-HBs antibody] และไม่แนะนำให้ฉีดกระตุ้นซ้ำหลังได้วัคซีนครบแม้ว่าจะตรวจพบระดับภูมิต่ำลง
แนวทางปฏิบัติสำหรับกลุ่มเสี่ยง
คือคนมี่ไม่มีภูมิ ไม่เคยได้วัคซีนมาก่อน สัมผัสทางเพศหรือเลือดที่มี HBsAg หรือ HBeAg เป็นบวกแนะนำให้ hepatitis immune globuline ร่วมกับวัคซีน
บุคคลใดไม่ควรให้วัคซีน
แพ้ yeast
แพ้วัคซีน
ยังไม่หายจากการป่วยเฉียบพลัน
บุคคลที่ตั้งครรภ์
บุคคลที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง
วัคซีนนี้ทำให้เกิดอาการแพ้อย่างไรบ้าง
ส่วนใหญ่ไม่เกิดอาการแพ้ อาจจะเกิดอาการแสบคอหรือมีไข้ซึ่งจะหายไป1-2วันหลังฉีด อาการแพ้อย่างรุนแรงอาจพบมีไข้สูง สับสน หายใจลำบากมีเสียงดังหวีด หัวใจเต้นเร็วถ้าหากเกิดอาการดังกล่าวให้รีบพบแพทย์
จะให้วัคซีนอย่างไร
ตารางการให้วัคซีน | ทารกที่เกิดจากแม่ที่มีเชื้อ ไวรัสตับอักเสบB | ทารกที่เกิดจากแม่ไม่ติดเชื้อ ไวรัสตับอักเสบB | เด็กโตหรือผู้ใหญ่ |
เข็มแรก | ภายใน12ชั่วโมงหลังคลอด ร่วมกับhepatitis B immune globulin | ตั้งแต่เกิดจนถึง2เดือน | เมื่อไรก็ได้ |
เข็มที่สอง | อายุ1-2เดือน | 1เดือนหลังเข็มแรก | 1เดือนหลังเข็มแรก |
เข็มที่สาม | อายุ6เดือน | 6เดือนหลังเข็มแรก | 6เดือนหลังเข็มแรก |
ถ้าลืมฉีดให้รีบฉีดทันที่โดยไม่ต้องเริ่มใหม่
ปฏิกิริยาระหว่ายา
ผู้ที่ได้รับยากดภูมิคุ้มกัน ควรจะได้รับปริมาณวัคซีนมากกว่าคนปกติเพื่อให้มีปริมาณมากพอที่จะกระตุ้นให้เกิดภูมิ โดยอาจจะต้องได้รับเพิ่มอีกหนึ่งเข็มเอนที่สองหลังจากเข็มแรก
ภูมิจะป้องกันโรคได้เมื่อไร และอยู่ได้นานแค่ไหน
หลังจากฉีดเข้ากล้าม 2 สัปดาห์จะตรวจพบภูมิคุ้มกันในกระแสเลือด และจะคงอยู่ได้นานอย่างน้อย 3 ปี ดังนั้นวัคซีนนี้จะป้องกันโรคได้หลังฉีด 10 วัน
Recombinant DNA Hepatitis B vaccine
เป็นวัคซีนที่เตรียมได้จากการที่ตัดเอา DNA ที่ควบคุมการสร้างเฉพาะส่วนผิวของเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี แล้วนำ DNA ดังกล่าวใส่ในเชื้อแบคทีเรีย หรือยีสต์เพื่อให้เซลล์แบ่งตัว หลังจากนั้นจึงต่อเอา HBsAg ที่บริสุทธิ์ออกมาเป็นวัคซีน
ข้อบ่งชี้ในการใช้ยา
- ใช้ฉีดในบุคคลที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อได้แก่
- บุคคลากรทางการแพทย์ทุกสาขาได้แก่ แพทย์ พยาบาล ทันต์แพทย์ เจ้าหน้าที่ห้องปฏิบัติการ
- เด็กแรกเกิดที่พบเชื้อ HBsAg ในเลือด
- ผู้ป่วยที่ต้องได้รับการถ่ายเลือดบ่อยๆ
- ผู้ที่ใกล้ชิดกับคนที่มีเชื้อ HBsAg อยู่ในเลือดอยู่ตลอดเวลา
- ผู้ที่เสี่ยงต่อโรคเนื่องจากปัจจัยเสี่ยงทางพฤติกรรมทางเพศ เช่นโสเภณี รักร่วมเพศ
- ผู้ที่ติดยาเสพติดชนิดฉีด
- ผู้ที่จะเดินทางไปยังประเทศที่มีความชุกชุมของโรคสูง
- ใช้ฉีดเพื่อกระตุ้นซ้ำภายหลังจากได้รับวัคซีนฉีดครบตามกำหนด
- ใช้ฉีดเพื่อลดความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งตับและไวรัสตับอักเสบ ดี
ขนาดและวิธีใช้
ครั้งแรก | เดือนที่1 | เดือนที่2 | เดือนที่6 | เดือนที่12 | กระตุ้นซ้ำหลัง2-3 ปี | |
แรกเกิด-10ปี | 1 เข็ม | 1 เข็ม | - | 1 เข็ม | - | 1 เข็ม |
เด็กโตและผู้ใหญ่ | 1 เข็ม | 1 เข็ม | - | 1 เข็ม | - | 1 เข็ม |
ต้องการภูมิอย่างเร่งด่วน | 1 เข็ม | 1 เข็ม | 1 เข็ม | - | 1 เข็ม | - |
ครั้งแรก | เดือน1 | เดือน6 | กระตุ้นหลังเข็มสุดท้าย | |
แรกเกิด-10ปี | 0.5 ซซ. | 0.5 ซซ. | 0.5 ซซ. | ไม่ได้ระบุ |
เด็กโต-ผู้ใหญ่ | 1 ซซ. | 1 ซซ. | 1 ซซ. | ไม่ได้ระบุ |
ข้อควรระวังและข้อห้ามใช้
- ไม่ควรฉีดในรายที่ไวต่อส่วนประกอบของวัคซีน เช่นแพ้ยีสต์
- ควรจะเลื่อนการฉีดในกรณีที่มีไข้สูง
- ไม่ควรฉีดในหญิงมีครรภ์
- ผู้ที่ได้รับการติดเชื้อมาก่อน การฉีดวัคซีนจะไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี
- ผู้ที่เป็นโรคไตหรือภูมิไม่ดี ภูมิที่สร้างอาจจะสูงไม่พอ ต้องได้รับการฉีดวัคซีนเพิ่ม
- ควรเตรียมยา adrenalin เพื่อผู้ป่วยแพ้วัคซีน
ผลข้างเคียงของยา
เหมือนกับการฉีดวัคซีนชนิดอื่นคือมีอาการ ปวด บวม แดง บริเวณที่ฉีดซึ่งมีอาการไม่มากและหายเองได้ใน 2-5 วัน
ปฏิกิริยาระหว่างยา
สามารถฉีดร่วมกับวัคซีนชนิดอื่นได้ และฉีดร่วมกับภูมิ Heppatitis B immunoglobulin ได้แต่ต้องฉีดคนละข้าง
บทความจากSiamhealth